'Elke Rus die we overtuigen dat wat in Oekraïne gebeurt verwerpelijk is, is een overwinning voor ons', zegt uitgever Derk Sauer van The Moscow Times (2024)

Derk Sauer. Foto: The Moscow Times

De onafhankelijke Russische online krant The Moscow Times, die een Russische en Engelse website heeft, is in 2022 kort na de Russische invasie van Oekraïne uitgeweken naar Amsterdam. Vanuit de Nederlandse hoofdstad opereert nu het merendeel van de redactie onder leiding van directeur en uitgever Derk Sauer.

In Amsterdam zitten 15 mensen. In Rusland is ook een klein team aanwezig. Hoeveel mensen nog vanuit Rusland werken, kan Sauer uit veiligheidsoverwegingen niet aangeven, vertelt hij in een gesprek met Business Insider.

Alle journalisten van The Moscow Times schrijven tegenwoordig anoniem, omdat ze anders vervolgd kunnen worden door de Russische overheid.

De keuze om naar Nederland te verhuizen, was snel gemaakt. “De oorlog brak uit op 24 februari, twee weken later tekende Poetin een decreet dat iedereen die zogenaamd ‘fake news‘ verspreidt en het woord ‘oorlog’ gebruikt 15 jaar cel krijgt. Toen stonden we voor de keuze om in Rusland te blijven en de boel te sluiten, of te verhuizen. Want je kunt niet als onafhankelijk medium opereren in Rusland”, zegt Sauer.

Stoppen deden veel andere media, zoals het onafhankelijke radiostation Ekho Moskvy. Ook andere platformen zijn opgehouden, geeft Sauer aan. De andere optie was om te blijven en je te conformeren aan de Russische regels. Dat is bijvoorbeeld wat het zakelijke medium RBK heeft gedaan.

De meerderheid van de redactie van The Moscow Times koos ervoor om te verhuizen. Een aantal mensen kon om praktische redenen niet mee, omdat ze bijvoorbeeld voor zieke ouders moesten zorgen.

Verhuizen was de enige keuze, aldus Sauer. "We zijn onafhankelijke journalisten, journalistiek is ons vak, stoppen zou een enorme nederlaag zijn. Het rare is dat sinds we weg zijn uit Rusland, we veel meer lezers hebben dan ooit."

De Russische site van The Moscow Times haalt tegenwoordig maandelijks 9 miljoen pageviews via de in Rusland populaire berichtendienst Telegram. De website trekt een miljoen unieke bezoekers per maand. De Engelse site trekt 3 tot 4 miljoen unieke bezoekers per maand en haalt 40 miljoen pageviews. "Dat is tien keer zo hoog als in het verleden en komt allemaal door de oorlog", concludeert Sauer.

Business Insider sprak Sauer over hoe het is om een Russische redactie vanuit Nederland aan te sturen, hoe de toekomst van Rusland eruitziet, en of The Moscow Times ooit zal terugverhuizen naar Moskou.

Hoe groot is de redactie, doen jullie alles vanuit hier?

Sauer: "Waar we nu zitten is een hub. Die delen we met de redactie van de onafhankelijke Russische televisiezender TV Rain, waar momenteel 40 mensen zitten. We werken nauw samen. Maar journalistiek zijn we onafhankelijk van elkaar. Ieder doet zijn eigen ding. Waar mogelijk helpen we elkaar."

"Naast onze redactie in Amsterdam en de Russische redactie werken we samen met een heel netwerk aan freelancers, waarvan velen in Rusland zitten."

"The Moscow Times bestaat tegenwoordig alleen online. In 2017 was het nog een fysieke krant. Vlak voor het begin van de oorlog zijn we overgegaan op twee websites, eentje in het Russisch en een ander in het Engels."

Doen jullie alles vanuit hier? Een interview afnemen kunnen jullie bijvoorbeeld moeilijk fysiek doen.

"Het is überhaupt heel erg moeilijk om een fysiek interview af te nemen, ook al ben je in Rusland. Ondernemers of regeringsfunctionarissen mogen officieel toch niet met ons praten, omdat we 'foreign agents' zijn. Dus het is eigenlijk verboden om contact met ons te hebben. Het werk is in die zin veel moeilijker geworden."

"Maar we hebben natuurlijk ons netwerk en onze contacten. Onze journalisten moeten anoniem schrijven, maar onze bronnen zijn ook bijna allemaal anoniem geworden. Als je een belangrijke functie hebt binnen een ministerie of de overheid, ga je niet met naam en toenaam in de krant staan. Dan ben je meteen je baan kwijt. Dus het vergaren van informatie is volkomen anders dan voor de oorlog."

Over welke thema’s schrijft de redactie tegenwoordig voornamelijk?

"Oorlog, oorlog en nog eens oorlog. Verder is onze Russische service zakelijk georiënteerd: we schrijven veel over de economische gevolgen van de oorlog, we hebben mensen die vroeger voor Vedomosti [een bekende Russische zakelijke krant, red.] werkten. De Engelstalige Moscow Times is minder economisch gericht en doet iets meer rapportages, algemeen nieuws."

Het onafhankelijke Russische nieuwsplatform Meduza opereert vanuit Letland, TV Rain zit in Nederland. Wordt dit de norm voor Russische media, om buiten het land te opereren?

"Het is de enige manier. In Rusland is geen enkel onafhankelijk medium meer actief, dat kan gewoon niet. Naar schatting zijn meer dan 1.000 Russische journalisten het land uit."

Tegen welke beperkingen loopt de redactie aan, nu jullie niet meer in Rusland zitten?

"Het allerbelangrijkste is dat je niet weg kan van de redactievloer om op straat om je heen te kijken. Een journalist wil graag zijn waar het gebeurt, de sfeer voelen, zien met eigen ogen hoe het gaat. Dat missen wij en dat is een gigantisch probleem. We doen dit echt niet voor onze lol, opereren vanuit het buitenland."

Hoe kijk je tegen de toekomst van Rusland aan op de korte termijn? En verwacht je ooit terug te kunnen keren naar Moskou?

"Op het moment zijn we heel erg somber. We willen maar één ding: dat de oorlog zo snel mogelijk stopt, dat heeft alle prioriteit. Wat Russen in Oekraïne aanrichten is schandelijk, verwerpelijk. Mijn Russische collega’s schamen zich ervoor dat hun land zulke verschrikkelijke dingen aanricht. Elke Rus die we overtuigen dat alles wat in Oekraïne gebeurt volstrekt verwerpelijk is, is een overwinning voor ons."

"Stel dat er morgen vrede heerst. Daarmee is niet gezegd dat Poetin weg is. Zolang hij er zit, kunnen we niet terug."

En als Poetin weg is, kunnen jullie dan terug?

"Dat hangt ervan af wie er dan komt. Er zijn natuurlijk veel verschillende scenario’s mogelijk. Het kan nog totalitairder worden."

Hoe groot schat je de kans op een meer liberale samenleving, met meer persvrijheid, in Rusland?

Sauer lacht eerst en slaakt daarna een diepe zucht. "De kans is er altijd. Je hoopt het natuurlijk. In de werkelijkheid kan dat heel lang duren."

Lees meer over Rusland:

• Bezoek van Chinese president Xi Jinping aan Rusland is vernederend voor Poetin: ‘Hij heeft het Kremlin verpand aan Beijing’
• Oekraïne zet zwaar in op het behoud van de stad Bachmoet, maar dat kan krachten verspillen voor een tegenoffensief later dit jaar
• Heeft Poetin een dubbelganger? Speculatie laait weer op na bezoek aan Marioepol

Meer

• media
• Oekraïne
• oorlog
• Rusland
• Vladimir Poetin